1- لطفاً از اهمیت و ضرورت پرداختن به مقوله مسولیت اجتماعی برای نهادهای حاکمیتی برای ما بگوئید؟

در بیشترکشورهای صنعتی، دولت ها هنوز هم بخشی عمده از همه ی کالاها و خدمات را عرضه می کنند. در نتیجه، همان انتظاراتی که از سازمان ها هست که عملیاتشان را بر پایه احساس مسئولیت اجتماعی انجام دهند به گونه ای فزاینده متوجه سازمان های بخش دولتی نیز هست. با توجه به اندازه ی بسیاری از موسسه ها و نهادهای دولتی و وضعیت نیمه انحصاری آن ها در بسیاری از حوزه های خدماتی، احتمال تاثیرگذاری آنها در جامعه در سطحی اغلب فراتر از هر شرکت بزرگ بصورت جداگانه وجود دارد. نتیجه این است که، توقع رفتار مسئولانه از نهادهای دولتی، همانند تقاضای پاسخگو بودن بیشتر بخش دولتی، رشد کرده است.
همان طور که سازمان های بخش خصوصی ناگزیرند در گزارش دهی و ارتباطات خود با مردم پاسخگو تر شوند، اکنون شاهد افزایش پایدار به کارگیری ابزارهای متداول CSR ، از قبیل بررسی و گزارش دهی اجتماعی در نهادهای دولتی نیز هستیم.  بسیاری از سازمان های دولتی، علاوه بر گنجانیدن CSR در عملیاتشان، نقشی فعال را نیز در ترویج CSR در حوزه ی نفوذشان به عهده می گیرند

مسئولیت اجتماعی اثرات تصمیمات و فعالیتهای سازمان را بر جامعه و محیط زیست از طریق شفافیت و رفتار اخلاقی مطرح می نماید به منظور:

✔کمک به توسعه پایدار.

✔در نظر گرفتن انتظارات ذی نفعان.

✔یکپارچه سازی در سازمان، فعالیتها و ارتباطات.

2- تاریخچه مسئولیت اجتماعی در دنیا را بیان فرمائید؟

مسئولیت اجتماعی شرکت مفهومی است که در اواسط قرن بیستم در آمریکا مطرح و توجه بسیاري را در محافل اقتصادي، علمی و سیاسی جهان به خود جلب کرد. ظهور مسئولیت اجتماعی شرکت در سال هاي اخیرریشه در داد و ستدهاي جهانی، پیچیده تر شدن فضاي کسب و کار، تقاضا براي شفافیت در کسب و کار و پاسخی به تحولات و چالش هاي جهانی شدن بوده است.مدل هاي اولیه مسئولیت اجتماعی شرکت در دهه 1960ظاهر گشت که جنبه اجتماعی مسئولیت اجتماعی شرکت ها را به طور مستقیم به مسئولیت هایی بالاترو وراي مسئولیت هاي اقتصادي و قانونی ربط می داد.همچنین در اواخر قرن بیستم میلادی در محافل صنعتی و مدیریتی اروپا در راستای تقویت ظرفیت های توسعه پایدار (SD) که مورد نظر سازمان ملل متحد نیز قرار داشت مطرح شد و جنبه فراگیر به خود گرفت.

در سال 1919 محققان رشته بازرگاني براي اولين بار هشدار دادند كه اگر بنگاه هاي اقتصادي در خصوص انجام مسئوليت اجتماعي خود کوتاهی كنند، جامعه بايستي به هر نحو ممكن اختيارات آنها را در خصوص فعاليت هاي اقتصادي شان سلب كنند و كنترل آنها را در دست گيرند. از اوايل دهه 1920 ساير محققان مديريت در نوشته هاي خود به مسئوليت اجتماعي بنگاه هاي اقتصادي تأكيد كرده اند. اخلاق كار نیز به دنبال جنبش مسئوليت اجتماعي كه در دهه 1960 آغاز شد مورد توجه قرار گرفت. در سال 1988 دربريتانيا براي سرمايه گذاري در زمينه ابزارهاي الكترونيكي قابل استفاده در جنگ ها مباحثي مطرح شد به طوري كه نتيجه آن در سال هاي بعد به ويژه در سال 1997 منجر به وضع اصولی برای سرمایه گذاری توسط كميته مركزي سرمايه گذاري گردید. بر اساس این اصول، تنها سرمايه گذاري در آن دسته از شركت هاي سازنده وسائل دفاعي، اخلاقي محسوب  مي شود كه نيازهاي وزارت دفاع را تأمين كنند و از فروش آن به گروه ها و كشورهاي متخاصم دوري جويند.

در عصر حاضر نیز استفاده از مسئولیت اجتماعی دیگر به عنوان یک گزینه‌ی انتخابی مطرح نیست، کسب و کارها امروزه ضرورت این مورد را درک کرده‌اند و سعی می‌کنند در کمپین‌های بازاریابی خود بخشی را به مسئولیت اجتماعی اختصاص دهند.

3- در ایران مسئولیت اجتماعی چه جایگاهی دارد؟ اصولاً تعریف آن در ایران چیست؟

در ایران نیز مسئولیتهاي اجتماعی شرکتی، براي شرکتها در قالب مفاهیمی چون وقف و وامهاي قرض الحسنه و … نمود یافته است.  البته وقف به عنوان سنت ملی اسلامی، عمدتاً محدود به ساخت مدرسه و یا مسجد بوده است و تجار و صاحبان صنایع در ساخت و تأمین هزینه هاي این اماکن مشارکت داشته اند.

بسیاري از صاحبان شرکتها و تجار براساس باورهاي مذهبی واخلاقی عمدتاً مسئولیت و نقش اجتماعی خویش در قالبهاي نیکوکارانه و مذهبی ایفا میکردند. با توجه به اینکه فضاي صنعتی در ایران در دهه اول سالهاي 1300 به آرامی شکل گرفت، تعداد کارگران صنعتی در اندازه هاي بزرگی نبود و اغلب صاحبان صنایع، با افراد جامعه و کارکنان خود داراي روابط اجتماعی گسترده اي بودند و نقش پر رنگ مذهب و سنت، باعث میگردید مشارکتهاي اجتماعی گستردهاي داشته باشند.

رشد بخش خصوصی و بازار سرمایه کشور در چند سال اخیر سبب گردید برخی شرکت ها داراي مجموعه اي از کدهای اخلاقی Code of Ethics شوند و مسئولیت اجتماعی شرکتی را به منظور پایداریدر مجموعه خود نهادینه نمایند. لیکن ساختار اقتصادي صنعتی حاکم بر فضاي اقتصادي-سیاسی ایران به گونه اي است که برخی شرکت ها، انجام فعالیت هاي مسئولیت اجتماعی را علاوه بر این که هزینه به حساب می آورند، آن را باعث جا ماندن از فضاي رقابتی می دانند.شدت یافتن فضاي رقابتی باعث گردید برخی صاحبان صنایع و بسیاري از شرکتهاي برتر ایرانی به این مفهوم در فرآیندهاي مدیریتی توجه کنند.اخذ گواهینامه هاي کیفیت زیست محیطی، گواهینامه هاي تعالی سازمانی و سرآمدي مفهوم مسئولیتهاي اجتماعی شرکتها، از دیگر نشانه هاي روي آوردن شرکت ها به سوي پذیرش مسئولیت اجتماعی است. دریافت این گواهینامه ها علاوه بر اینکه شرکتها را به سمت بهره وري بیشتر سوق میدهد، براي شرکتها مزیت رقابتی نیز ایجاد می نماید. از طرف دیگر میتوان نیاز صنعتگران ایرانی به پیدا کردن شریک خارجی را نیز یکی از دلایل عمده حرکت صنایع به سمت مفهوم امروزي و مدرن مسئولیت اجتماعی شرکتها دانست که میتوان آن را در قالب گواهینامه هاي EFQM و تعالی سازمانی دید.

4- آیا وضعیت موجود مسئولیت اجتماعی در کشور راضی کننده است؟ فاصله آن با وضعیت مطلوب چقدر است؟

حدود یک دهه است از طرح موضوع مسئولیت اجتماعی به معناي امروزي آن در ایران می گذرد لیکن هنوز بصورت فراگیر در نیامده است و در الویت فعالیت تمامی شرکت هاي کوچک و بزرگ قرار نگرفته است که توسعه و بسط این موضوع نیازمند فرهنگ سازي و افزایش آگاهی هاي عمومی می باشد بطوریکه تمامی شرکتها به این باور برسند که اگر امروز اجتماع را نبینند فردا نیز در اجتماع دیده نخواهندشد.

5- چه اختلافی بین مسئولیت اجتماعی شرکت ها، صنایع و ادارات حاکمیتی وجود دارد؟ آیا دستگاه های اجرایی- خدماتی نیز در قبال جامعه مسئولیتی دارند؟

از آنجایی که مدلهای اقتصادی در جهان نتوانستند مشکلات اقتصادی، فقر و بیکاری را حل کنند مسئولیت اجتماعی از اهمیت بالایی برخورد شده است. مسئولیت اجتماعی اداره جامعه مطابق با اصول رعایت حقوق دیگران و تعهد به انجام امور درجهت حفظ نهادهای مشترکی است که این حقوق را برقرار یافته و نگه می دارد.

تحقق مسئولیت اجتماعی محصول جامعه ای است که درآن ارزش ها و معیارهای همه گیر مبنای قضاوت افراد قرار می گیرد، نگرش عام گرایانه در ابعاد متعدد، برابری های مادی و غیر مادی، عدم تبعیض جنسی، عدم وابستگی ها و برتری های بر روی آگاهی تاثیر دارد این نوع نگرش به معنای رفع تفاوت ها نبوده، بلکه شناخت و حمایت از تنوع با توجه به حقوق و مسئولیتهای همه افراد و بدون محوریت هویت های خاص در آن تعیین کننده است، این ارزش ها با جامعه اجازه می دهد تا حقوق ومسئولیت ها را فراتر از قومی، نژادی، جنسیتی و گسترش دهد. تحقق این امر مستلزم توجه سازمانها یا نهادهای دولتی به مسئولیت و تعهد اجتماعی است. دولتها با اتخاذ سیاست هایی در جهت حفظ سلامت و کارایی سازمان ها در جهت حصول اطمینان از حاکمیت و انطباق آن در رعایت مسئولیت های قانونی و اخلاقی در جهت حصول اطمینان جامعه می تواند نقش موثری داشته باشد. در دنیا شرکت های بزرگ بعضا نقش پررنگ تری از دولت ها دارند به همین خاطر دولت ها به سمت مدل های اجتماعی از طریق این شرکت ها رفته اند.

6- اگر بخواهیم برای دانشگاه ها و مراکز علمی و یا شهرداری ها به عنوان موسسات دولتی و غیرانتفاعی مسئولیت اجتماعی تعریف کنیم، مسئولیت آنها نسبت به جامعه چیست؟

متخصصان، دانشگاه ها و مراکز علمی می توانند به عنوان مشاور مدیریت و با استفاده از متودولوژی ها و ابزارهای توسعه یافته در این حوزه، مستقیما با سازمان ها کار عملی کنند تا کمک کنند که چرخه بهبود CSR در سازمانها، به جلو حرکت کند.

هدایت پایان نامه های تحصیلی و مقالات علمی به سمت نیازمندی های حوزه مسئولیت اجتماعی کشور، ادغام تجارب و نمونه های موردی (Case) در برنامه درسی خود (از استراتژی و بازاریابی گرفته تا زنجیره تامین و منابع انسانی) و به طور کلی اصلاح برنامه درسی خود بر مبنای نیازهای توسعه پایدار و حوزه مسئولیت اجتماعی و حتی ارائه دروس و گرایش های مرتبط با مسئولیت اجتماعی، کمک به توسعه ابزارهایی جهت «پیاده سازی عملی  CSR در سازمانهای ایرانی» و ارزیابی اثربخشی ابزارهای فعلی مورد استفاده…احتمالا این موارد هم در قالب پایان نامه و یا طرح های تحقیقاتی قابل انجام است، برگزاری کارگاه های آموزشی آزاد برای مدیران  بنگاه های اقتصادی گفتمان سازی مباحث این حوزه از طریق گفتگوی عمومی. به این معنی که اساتید دانشگاه ها در سخنرانی های درون و برون دانشگاهی خود به ترویج این مفاهیم بپردازند. ترجمه کتب و مقالات کاربردی این حوزه و تهیه محتوای آموزشی لازم برای جامعه در تمامی سطوح. 

7- باتوجه به منابع عظیم طبیعی و خدادادی و درآمد مناسب در خوزستان، بنظر شما آیا نسبت رفاه عمومی، زیرساختها و زندگی شهروندی مردم با درآمدی که استان دارد همخوانی دارد یاخیر؟ مسئولیت اجتماعی به عنوان یک متغییر تعدیلگر چه جایگاه و کارکردی در این زمینه می تواند داشته باشد؟

به نظر می رسد این گونه به نظر نمی رسد.

با توجه به چشم اندازها و پتانسیل های این استان برای حضور بین المللی در بازارهای جهانی  و الزامات همکاری با شرکتهای بین المللی،  می توان با  نهادینه سازی مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکتها/ پایداری شرکتی در درون سازمان های این استان همراه با تدوین جهت گیری ها و استراتژی هایی در این زمینه بر اساس رویکردهای بین المللی از طریق یک مدل عملیاتی مورد اجماع و هم راستا همراه با جاری شدن رویکرد های مسئولیت شرکتی در این استان تحقق اهداف را تسهیل و اثر بخش نمود.