سوال 1 : مسئولیت اجتماعی چیست و چه کارکردهایی دارد؟

مسئولیت اجتماعی به این نکته می پردازد که شما ” چگونه” تجارت می کنید؟ از این منظر که کسب و کار شما چه اثراتی بر جامعه می گذارد یکی از ابزارهای شاخص در این حوزه iso26000  می باشد که تعریف واقعی از CSR بیان می کند. اگر شما فعالیت خیریه ای یا حمایت مالی انجام می دهید به این فعالیت که CSR انجام می دهد. می توان گفت : CSR بیان کننده نحوه سود آوری شما نیست بلکه نشان دهنده مسیری جهت سود آوری می باشد. به بیانی کوتاه تر مسئولیت اجتماعی ابزار استراتژی مدیریتی است که نشان دهنده آثار شرکت بر منافع شما، جامعه و محیط زیست است، با افزایش آثار مثبت و کاهش اثرات منفی فعالیت شما.

CSR نحوه برخورد با ذی نفعان ناشی از انتظارات آنها را نیز مطرح می کند. این ذی نفعان شامل کارکنان، محیط پیرامون، مشتریان، تامین کنندگان و …. می باشد. انتظارات این ذی نفعان می بایستی در روند تصمیم گیری های تجاری لحاظ گردند. CSR در نهایت پایداری در کسب و کار را ایجاد می کند. این پایداری علاوه بر محیط زیست ، هنرهای اقتصادی ، اجتماعی و ارزش های ذی نفعان و جامعه نیز در بر می گیرد.

سوال 2: سطوح مختلف CSR را بیان کنید.

عمدتآ شرکتها فعالیتهای CSR خود را با کارهای خیر خواهانه شروع می کنند که فقط هزینه هایی را شرکت متحمل نمود. و بازگشت سرمایه ای هم ندارند. در شرایط بحرانی این اقدامات فعالیت های پایداری نبوده و 

حذف می شوند.

به عنوان مثال به جای صرف وقت جهت پاکسازی سواحل، توانمند سازی ذی نفعان، انتقال دانش، ارزش آفرینی و ابتکاراتی در حوزه پایداری  به مراتب اثر گزار تر خواهد بود. این فعالیتها در شرایط بحرانی نیز متوقف نمی شوند چرا که از فعالیتهای اصلی شرکت محسوب می شوند.

این گونه فعالیتها همراهی ذی نفعان و تعاملات در راستای افزایش یادگیری را به دنبال دارد . جمله معروفی هست که می گوید ” هیچ تجارتی شما با صحبت کردن پیشرفت نکرده بلکه گوش کردن مهم تر از صحبت کردن می باشد.” در این راستا CSR یک استراتژی شناخته شده است با این هدف که چگونه می توانیم خدمات ، محصولات و اثرات، شرایط کاری و آثار زیست محیطی و اعتبار خود را بهبود ببخشیم؟ آثار منفی، ریسک ، نوسانات جابجایی کارکنان را کاهش دهم.

در آخر CSR به عنوان مدل تجاری مطرح شده است. شرکتها با رسیدن به این آگاهی از CSR در جهت سودآوری بهره برده ، بازار خود را بهبود بخشیده و تمایز رقابتی ایجاد می نمایند.

سوال 3: از لحاظ بین المللی در اروپا شرکتها چگونه مسئولیت اجتماعی خود را ادا می کنند.

نقش آفرینان نقش مسئولیت اجتماعی از لحاظ بین المللی توسط فاکتورهای زیر هدایت می شوند:

مورد اول: عملکرد در راستای کاهش ریسک . این بازیگران تلاش می کنند تا ریسک های به وجود آمده از سوی زنجیره تآمینی را کاهش دهند. اکثر شرکت های بزرگ اروپایی در ایفا نقش خود در راستای مسئولیت اجتماعی فعالیت خوبی دارند و نقش آنها تحت عواملی چون، فشار جامعه ، اعتبار و شهرت تقاضای مشتریان و الزامات قانونی. قرار می گیرد.( از سال 2017 شرکت هایی که بیش از 500 کارمند دارند ملزم به ارائه گزارشات غیر مالی سالیانه شده اند. گزارشاتی که محتوی آنها بیشتر اجتماعی و زیست محیطی است.) . در نتیجه فروشندگان ملزم به پیروی از کدهای پایداری و مقررات می کند و از این طریق فعالیت آنها می تواند تحت کنترل باشد و این کار زمانی آغاز می شود که فروشندگان شروع به ثبت کدها می کنند. در حال حاضر این امور توسط شخصی ثالث مورد بازبینی قرار می گیرد. در این راستا استانداردهای بین المللی تأ مین کنندگان را برای پاسخگویی به تقاضا یاری می رساند. گواهی iso26000 که به صورت بین المللی تأیید شده است ، نشان می دهد که تأمین کنندگان و فروشندگان خود متعهد به مسئولیت اجتماعی هستند.

در مرحله نهایی در زنجیره تأمین و توزیع کنندگان و شرکای آنها و کسانی که به صورت پیوسته با آنها در ارتباط هستند به ممیزی احتیاج دارند در این حالت است که متوجه ارتباط مسئولیت اجتماعی با دنیای تجارت می شوند.

به عنوان مثال می توان به شرکت Marks  and spencer plan A اشاره کرد.

این شرکت را می توان به عنوان نمونه بارز در عرصه فعالیتهای بین المللی در زمینه CSR معرفی کرد و بنده مفتخرم که به عنوان بخشی از تیم اجرایی فعالیتهای CSR در زنجیره تأمین کننده فعالیت داشته باشم.

برای واضح کردن تغییرات بین المللی در این پارادایم می توان گفت که اگر صاحبان marks and spencer بخواهند این شرکت را بفروشند با اولین سوالی که رو به رو می شوند نحوه رفتار اخلاقی آن شرکت است نه قیمت و کیفیت محصولات و خدمات آن شرکت.

آیا نحوه تولید در شرکت M and S  مرتبط با استانداردهای تأمین کننده است یا خیر.

تمامی این اطلاعات بر اساس ISO 26000 طبقه بندی شده. اگر شرکت ها نمره قبولی از این مرحله را بگیرند فرصت ارائه و نمایش محصولات به فروشنده داده می شود. تا بتوانند برای مباحث بعدی وارد مذاکره شوند. مبنای مسئولیت اجتماعی بر مبنای تبلیغاتی ارجهیت دارد.

4- بین عمل به مسئولیت اجتماعی و رفاه زندگی مردم در جوامع پیشرفته چه نسبتی وجود دارد؟

در واقع ارتباط زیادی بین این دو موضوع وجود ندارد. رفاه کاملا یک مسئله اجتماعی محسوب می شود که با پرداخت هزینه های به سازمان مالیات ، پرداخت هزینه بیمه سلامت و بیمه بی کاری صورت می پذیرد و همه اینها تحت نظر یک ارگان دولتی یا شرکت های خصوصی بیمه در اکثر کشورها کنترل می شود که تمامی افراد جامعه ملزم به پیروی از این سیستم هستند.

تصمیم گیری در رابطه با رفاه زندگی مردم و مسئولیت اجتماعی کمی سخت است. اگر برای فرد اتفاقی بیوفتد یا تصادفی رخ دهد این سازمان ها با پرداخت هزینه های درمان می تواند به بهبود فرد کمک کند و دیگر نیازی به فروختنی خانه برای هزینه های درمان نیست.

5- اگر بخواهیم یکی از کشورهای توسعه یافته را که در مقوله مسئولیت اجتماعی موفق عملکرده به عنوان الگو معرفی کنید از چه کشوری نام خواهد بود.

مسئله مسئولیت اجتماعی تنها معطوف به کشورها نیست در اصل به عنوان بخشی از فعالیتها و ساختار شرکت ها محسوب می شود. ایالت های اتحادیه اروپا به عنوان مثال از جمله کشورهایی هستند که ببیشترین تعداد کارمند دارد و آن را می توان به عنوان الگو معرفی کرد. به عنوان مثال نحوه برخورد اتحادیه اروپا با کارمندان، آیا کارمندان انگیزه کافی را برای شغل خود دارند؟ آیا ازکارمندان تشویق به عمل می آید ، آیا دوره های آموزشی برای کارمندان در جهت افزایش عملکرد برگزار می شود؟ عواملی که بالا ذکر شدند همگی مرتبط با مسئولیت اجتماعی است.

کشورها با توجه به اختلافات جغرافیایی تفاوت های زیادی در ترویج و تشویق شرکت ها به فعالیت های CSR دارند.

کشورهای ناحیه اسکاند نیاوی که جز کشورهای پیشرفته به حساب می آیند فعالیتهای بیشتری در حوزه CSR انجام داده اند و از سوی اتحادیه اروپا نیز مورد حمایت بیشتر قرار گرفته اند. اما هرچه به جنوب اروپا برویم از میزان حمایت اتحادیه اروپا کاسته می شود. در مقابل می توان اشاره کرد که اروپای غربی در مقایسه با اروپای شرقی در حوزه مسئولیت اجتماعی پیشرفت بیشتری داشته است.

6- با توجه به شناختی که از ایران دارید به نظر شما ایران در این زمینه چه عملکرد و جایگاهی دارد؟

به نظر من برگزاری همایش ها و کنفرانس هایی همچون کنفرانس اهواز نشان می دهد که ایران در زمینه مسئولیت اجتماعی پیشرفت قابل توجهی داشته . مسئولیت اجتماعی در ابتدا معطوف به کارهای خیر خواهانه بود اما تغییرات زیادی داشته و روند تغییرات رو به پیشرفت است. من همیشه امیدوارم مسئولیت اجتماعی بتواند مانند سایر علوم رشد سریع داشته باشد و به عنوان عامل مفیدی در دنیای تجارت به صورت جهانی مورد استفاده قرار گیرد.